αποχέτευση

Σύστημα υπονόμων και σωλήνων που χρησιμεύουν για να μεταφέρουν μακριά από ορισμένες ζώνες, ιδιαίτερα τις κατοικημένες, τα υγρά και καμιά φορά και τα στερεά απορρίμματα (λύματα). Διακρίνουμε δύο κατηγορίες υδάτων προς α., τα ακάθαρτα και τα νερά της βροχής, τα όμβρια. To πιο πρωτόγονο σύστημα α., που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα, είναι οι βόθροι, των οποίων τελειοποιημένος τύπος είναι η λεγόμενη σηπτική τάφρος· μέσα σε αυτούς συγκεντρώνονται τα νερά και τα οργανικά περιττώματα για να απομακρυνθούν έπειτα με τη βοήθεια αντλιών. Για την α. με υπονόμους χρησιμοποιούνται κυρίως δύο συστήματα: το παντορροϊκό ή μεικτό και το χωριστικό. Στο πρώτο τα ακάθαρτα νερά διοχετεύονται μαζί με τα νερά της βροχής, συχνά και με τα απορρίμματα των δρόμων μέσω των ρείθρων, κατά μήκος των πεζοδρομίων και των στομίων αποβολής. Το σύστημα αυτό απαιτεί τόσο αγωγούς με φυσική ροή (όπως συμβαίνει στο Παρίσι) μεγάλης διατομής και αισθητής κλίσης –ώστε να υπάρχει επαρκής ταχύτητα– όσο και επάρκεια νερού. Στο χωριστικό σύστημα διοχετεύονται τα ακάθαρτα νερά χωριστά από τα βρόχινα και η απόρριψη γίνεται συχνά σε διαφορετικούς αποδέκτες. Ποιο από τα δύο συστήματα συμφέρει περισσότερο καθορίζεται από την τοπογραφική διαμόρφωση, την ποσότητα του διαθέσιμου νερού και από διάφορα οικονομικά κριτήρια. Για το χωριστικό σύστημα είναι αναγκαία μια ορισμένη ποσότητα νερού, πολύ μικρότερη όμως από την προηγούμενη περίπτωση, για την πλύση των αγωγών. Το δίκτυο α. αποτελείται από υπονόμους ή σωλήνες. Οι πρώτοι μπορεί να έχουν διάφορα σχήματα, ανάλογα με την περίπτωση. Χρησιμοποιούνται πολύ οι ωοειδείς τύποι, στους οποίους η διατομή, στενεύοντας προς τα κάτω, επιτρέπει στο νερό να έχει ένα ορισμένο ύψος ακόμα και στις περιπτώσεις ελάχιστης παροχής, πράγμα που αποτελεί πλεονέκτημα για την καλή λειτουργία του υπονόμου. Οι κύριοι αγωγοί των υπονόμων πρέπει να είναι προσιτοί στον άνθρωπο για να είναι δυνατός o καθαρισμός, η συντήρηση και η επισκευή τους. Γι’ αυτό έχουν προβλεφθεί ειδικές πλευρικές θύρες. Αντίθετα οι απλοί σωλήνες της α. έχουν κυκλική διατομή και κατασκευάζονται κυρίως από τσιμέντο. Οι κλίσεις που χρησιμοποιούνται ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο του δικτύου και την παροχή· φτάνουν το πολύ περίπου στο 1% για τους κύριους αγωγούς των υπονόμων και στο 3% για τους δευτερεύοντες. Στους σωλήνες με μικρή διάμετρο, όπως αυτοί που χρησιμοποιούνται στα διάφορα κτίρια, οι κλίσεις φτάνουν μέχρι 20%. Για κάθε περίπτωση η αναγκαία παροχή των υπονόμων υπολογίζεται με σύγκριση ή με απευθείας υπολογισμό (παροχή πόσιμου νερού, περιττώματα, βροχοπτώσεις), κατά τον οποίο λαμβάνονται υπόψη η προβλεπόμενη για έναν επαρκή αριθμό ετών αύξηση του πληθυσμού και η μέση κατά άτομο κατανάλωση νερού, που από χρόνο σε χρόνο συνεχώς αυξάνεται. Το δίκτυο περιλαμβάνει τους συλλεκτήριους αγωγούς που διοχετεύουν τα ακάθαρτα νερά σε ένα υδάτινο ρεύμα, σε μια λίμνη ή στη θάλασσα. Υπάρχουν διάφοροι τύποι δικτύου συλλογής: σύστημα κάθετο προς το υδάτινο ρεύμα ή την ακτή· σύστημα διαμήκες, δηλαδή παράλληλο προς το υδάτινο ρεύμα, που καταλήγει σε έναν ή περισσότερους αποδέκτες· μεικτά συστήματα. Όταν δεν υπάρχει η απαραίτητη διαφορά στάθμης ώστε να δημιουργείται φυσική ροή του νερού, είναι αναγκαία η ανύψωσή του με αντλίες. Στην περίπτωση που οι υπόνομοι και οι σωλήνες δεν είναι προσιτοί στον άνθρωπο και αποχετεύουν τα νερά στους συλλεκτήριους αγωγούς, είναι αναγκαίο να υπάρχουν τα λεγόμενα φρεάτια επιθεώρησης για να γίνεται καθαρισμός των αγωγών. Δυσκολίες παρουσιάζει η διέξοδος των υδάτων α. Η θάλασσα, οι λίμνες και τα ποτάμια αποτελούν την καλύτερη λύση, επειδή στα νερά, ιδιαίτερα αν αναταράσσονται ή είναι τρεχούμενα, με την επίδραση του ηλιακού φωτός και του αέρα, το υλικό α. καθαρίζεται γρήγορα, ακόμα και όταν είναι μολυσμένο. Τα στόμια αποβολής πρέπει να βρίσκονται –αν είναι δυνατόν– μακριά από οικισμούς και στην περίπτωση των ποταμών προς τα κατάντη τους. Πολλές φορές εφαρμόζεται με καλά υγιεινολογικά αποτελέσματα η λεγόμενη απλή απορρόφηση από το έδαφος ή η διοχέτευση μέσα σε σπήλαιο (π.χ. σε εδάφη καρστικά). Εξαιρετική σημασία έχει η διαδικασία του προληπτικού καθαρισμού. Συχνή χρήση παρουσιάζει ο λεγόμενος βιολογικός καθαρισμός που χρησιμοποιεί, εκτός των άλλων, και οξειδωτικά στρώματα ή ενεργό ιλύ, που προέρχεται από το ίδιο το λύμα του υπονόμου. Ο καθαρισμός επιτυγχάνεται με ανάμειξη του λύματος και ράντισμα με αυτό της ενεργού ιλύος. Η αποστείρωση επιτυγχάνεται με την επίδραση του αέρα και του φωτός. Η διαδικασία αυτή, που εφαρμόζεται σε διάφορες μεγάλες εγκαταστάσεις, δίνει κατάλοιπα εντελώς αποστειρωμένα. Η ιλύς των λυμάτων μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως άριστο λίπασμα, καθώς και για την παραγωγή καύσιμων αερίων (κατά κύριο λόγο μεθανίου), που χρησιμοποιούνται για εγκαταστάσεις θέρμανσης. Αποχετεύσεις. Για να αποχετεύονται τα βρόχινα και τα ακάθαρτα νερά, μπορούν να χρησιμοποιηθούν δύο χωριστά δίκτυα ή ένα μοναδικό. Στη φωτογραφία φαίνονται οι αγωγοί αποκομιδής από τα σπίτια και δρόμους που διοχετεύουν τα λύματα σε έναν συλλεκτήριο αγωγό εφοδιασμένο με πλευρικά κρηπιδώματα για να διευκολύνονται οι επισκευές και ο καθαρισμός. Αρχικός τύπος σηπτικής τάφρου, από τον οποίο προήλθαν οι βιολογικές δεξαμενές. Οι εικόνες δείχνουν μερικούς τύπους δικτύων συλλογής: 1. Κάθετο 2. Με σημεία διαρροής 3. Διάμηκες 4. Ριπιδωτό Διατομές ωοειδών αγωγών: 5. Από σκυρόδεμα με εσωτερική επένδυση από τούβλο 6. Με πυθμένα από γρανίτη και αμμοχάλικο

* * *

η (Α ἀποχέτευσις)

απομάκρυνση ακάθαρτου ή πλεονάζοντος νερού με οχετό

νεοελλ.) το σύστημα των αγωγών με τό οποίο επιτυγχάνεται η απομάκρυνση των υδάτων.